Fundacja rodzinna – księgowość

Fundacja rodzinna w 2024 roku dołączyła do grona podmiotów zobowiązanych do złożenia sprawozdania finansowego i deklaracji podatkowych. Zobligowane są też do prowadzenia pełnej rachunkowości. Księgowość jest oparta na zasadzie podwójnego zapisu operacji gospodarczej i ma zapewnić transparentność przychodów, wydatków i majątku fundacji, a także prawidłowość rozliczeń podatkowych (CIT, PIT, ale i innych podatków).

Wszystkie operacje księgowe fundacji rodzinnych powinny być dokumentowane rzetelnie i zgodnie z obowiązującymi przepisami, spełniać wymogi rachunkowości i obowiązków sprawozdawczych. Ważne jest również regularne monitorowanie zmian w prawie, które mogą wpływać na wysokość zobowiązań, a co za tym idzie na majątek fundacji.

Obowiązkowa sprawozdawczość fundacji rodzinnej

Fundacje rodzinne wpisane w 2023 r. do Rejestru Fundacji Rodzinnych, a także fundacje rodzinne w organizacji (czyli niewpisane do tego rejestru, ale powstałe na mocy aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu), jeśli 31 grudnia zakończyły swój rok obrotowy, są zobowiązane do zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz do sporządzenia i podpisania rocznego sprawozdania finansowego do 31 marca 2024 r., a także do jego zatwierdzenia i złożenia w terminie do 30 czerwca 2024 r. w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim jako sądzie rejestrowym (na formularzu RFR-Z30 „Wniosek o zmianę danych w rejestrze fundacji rodzinnych – sprawozdania finansowe i inne dokumenty” wraz z załącznikiem RFR-ZN). W terminie złożenia sprawozdania finansowego fundacja powinna zmieścić się z podjęciem uchwały w przedmiocie podziału zysku.

Fundacja rodzinna – rachunkowość

Fundacja rodzinna oprócz prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych jest zobligowana przyjąć zasady i politykę rachunkowości, a także do okresowego ustalania lub sprawdzania drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów. Inwentaryzacja powinna zostać sporządzona na dzień bilansowy (a więc na dzień 31 grudnia 2023 r., jeśli z tą datą kończył się rok obrotowy fundacji). W przypadku ujawnienia różnic w księgach rachunkowych, na ich wyjaśnienie i rozliczenie fundacja ma czas najpóźniej do 85-ego dnia po dniu bilansowym (a więc do 25 marca 2024 r.). W tym samym terminie fundacja rodzinna zobligowana jest dokonać zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej.

Jakie podatki w fundacji rodzinnej?

Jako podatnik podatku dochodowego od osób prawnych fundacja rodzinna zobowiązana jest do rozliczania tego podatku w deklaracjach: CIT-8FR dla przychodów fundacji z działalności gospodarczej określonych w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej oraz CIT/F dla pozostałych przychodów. Jakie podatki płaci fundacja rodzinna? To zależy od rodzaju prowadzonej działalności.

I. Zwolnienie z CIT

Jeśli fundacja rodzinna wykonuje działalność tzw. dozwoloną, a więc wymienioną w katalogu w ar.5 ustawy o fundacji rodzinnej, wówczas korzysta w jej ramach ze zwolnienia z CIT. Chodzi o działalność w zakresie:

1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

5) udzielania pożyczek:

a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,

b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c) beneficjentom;

6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;

7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;

8) gospodarki leśnej.

Poza tym, ze zwolnienia z CIT korzysta wnoszenie składników majątkowych do fundacji rodzinnej na moment wyposażania jej w te składniki, bez względu na wartość rynkową składników i poniesionych na ich nabycie kosztów.

II. Opodatkowanie 25%, 19%, 15%, 0,035% CIT

1) Fundacja rodzinna może podejmować inną działalność niż w skazana w art. 5. jednak wówczas musi się liczyć z koniecznością zapłaty 25%

2) 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje, że zwolnienie z CIT nie ma zastosowania do osiąganych przez fundację rodzinną przychodów z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany. Od przychodów z tego tytułu fundacja rodzinna zapłaci podatek w wysokości 19%.

3) Zgodnie z art. 24q ustawy o CIT, fundacja rodzinna zobowiązana jest do zapłaty 15% podatku dochodowego od przekazanego lub postawionego do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio:

1. • świadczenia w postaci: składników majątkowych, w tym środków pieniężnych, rzeczy lub praw, przeniesionych na beneficjenta albo oddanych mu do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów,
   • mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
   • świadczenia w postaci ukrytych zysków (m.in. odsetki, prowizje, wynagrodzenia i inne opłaty od jakiegokolwiek rodzaju pożyczki udzielonej fundacji rodzinnej przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany, świadczenia na rzecz beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego z tytułu: usług doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych).4) Fundacja rodzinna może podlegać opodatkowaniu podatkiem od przychodów z budynków, o ile posiada nieruchomość komercyjną położoną na terytorium RP. wartą więcej niż 10 mln zł. Stawka tego podatku wynosi 0,035% podstawy opodatkowania za każdy miesiąc (0,42% rocznie).

Podatek od przychodów ze środka trwałego będącego budynkiem obowiązuje nie tylko gdy stanowi własność albo współwłasność podatnika ale także gdy został oddany w całości albo w części do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze.

Jest to podatek majątkowy co oznacza, iż przychód z budynku jest ustalany jako wartość początkowa budynku na pierwszy dzień każdego miesiąca a podstawę opodatkowania stanowi suma przychodów z poszczególnych budynków, pomniejszona o kwotę 10 mln zł.

III. Opodatkowanie PIT

Oprócz CIT, fundacja rodzinna zobowiązana jest do pobrania podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) przy wypłacie świadczeń na rzecz beneficjentów. Przy czym przy wypłacie na rzecz beneficjentów z grupy zerowej nie trzeba deklarować tych wypłat. Natomiast w odniesieniu do beneficjentów spoza tej grupy przy wypłacie świadczeń obowiązuje 10% lub 15% PIT. Fundacja rodzinna, jako płatnik tego podatku zobligowana więc będzie do złożenia w urzędzie skarbowym deklaracji rocznej o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT – 8AR). Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej korzysta ze zwolnienia z PIT.

IV. Pozostałe podatki

Fundacja rodzinna może być podatnikiem innych podatków, np. VAT i PCC. Nie przewidziano w ich zakresie żadnego szczególnego zwolnienia dla fundacji, stąd jako osoba prawna może być ich podatnikiem na zasadach ogólnych.

Pozostałe obowiązki

Raz na cztery lata fundacja rodzinna przeprowadza audyt zarządzania aktywami, zaciągania i spełniania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych, pod kątem prawidłowości, rzetelności oraz zgodności z prawem, celem oraz dokumentami fundacji rodzinnej. Przy każdej zmianie składu majątku fundacji powinna ona aktualizować spis mienia.