Fundacja rodzinna – obrót majątkiem z podatkiem czy bez? – to pytanie, które stawiają sobie beneficjenci i założyciele fundacji. W przypadku gdy fundacja rodzinna nabędzie nieruchomość lub inne mienie, a następnie je odsprzeda, narazi się na konieczność zapłaty 25% podatku dochodowego. Wbrew stanowisku fiskusa nie będzie jednak podlegać opodatkowaniu, jeśli nabyty majątek wniesie aportem do spółki.
Fundacja rodzinna a CIT
Generalnie, tak długo jak majątek pozostaje w fundacji rodzinnej, tak długo nie musi ona płacić podatku dochodowego od osób prawnych. Opodatkowaniu 15% CIT podlega np. przekazanie majątku beneficjentowi fundacji, czy wypłata ukrytych zysków. Zwolniona z CIT jest również w zakresie prowadzenia tzw. dozwolonej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej. Czynności wykraczające poza ten zakres podlegają 25% CIT.
Dozwolona działalność gospodarcza fundacji
Wśród wspomnianej dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej znajduje się m.in., działalność w zakresie przystępowania i uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze (także zagranicznych, art. 5 ust. 1 pkt 3), a także w zakresie zbywania mienia, o ile nie zostało ono nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia (art. 5 ust. 1 pkt 1).
Aport majątku do spółki bez CIT
Pewna fundacja rodzinna poinformowała w ubiegłym roku Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o zamiarze nabycia nieruchomości celem wniesienia jej aportem do spółki kapitałowej na pokrycie udziałów w jej kapitale zakładowym. Pozwoli to fundacji przystąpić do tej spółki i osiągać przychody z wypłacanej przez spółkę dywidendy. Czas jaki upłynie pomiędzy zakupem gruntu a wniesieniem go aportem stanowić będzie okres niezbędny do dopięcia wszystkich działań korporacyjnych i prawnych. Stąd, jedynym celem nabycia nieruchomości jest przystępnie do spółki. Fundacja była przekonana, że w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej, opisana transakcja nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Fiskus miał inne zdanie
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko fundacji za nieprawidłowe. Stwierdził, że przedmiotowa transakcja wypełnia znamiona działań, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o f.r., a więc zakup nieruchomości został dokonany celem dalszego zbycia. Wskazał, że pojęcie zbycia mienia należy rozumieć szerzej niż tylko jego sprzedaż, a więc także jako czynność prawną prowadzącą do przeniesienia własności majątku – również poprzez wniesienie go aportem do spółki w zamian za jej udziały.
Lex specialis derogat legi generali
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zgodził się z ustaleniami organu, że do zbycia mienia może dojść także w inny sposób niż tylko sprzedaż. Powołany przez Dyrektora KIS przepis nie wymaga nawet, aby zbycie musiało mieć charakter odpłatny. Sąd zwrócił jednak uwagę, że tak dokonaną interpretację należy zestawić z wykładnią odrębnego przepisu art. 5 ust. 1 pkt 3. Pod pojęciem przystąpienia do spółki rozumie się ogół czynności niezbędnych do stania się jej członkiem. A w omawianej sprawie wniesienie przez fundację rodzinną wkładu niepieniężnego w postaci nieruchomości było warunkiem członkostwa w spółce. Postanowienia tej drugiej regulacji stanowią lex specialis wobec postanowień art. 5 ust. 1 pkt 1, i jako charakteryzujące się węższym zakresem zastosowania mają pierwszeństwo (wyrok z dnia 14 maja 2024 roku, sygn. akt I SA/Po 152/24).
Podsumowanie
To bardzo korzystne dla fundacji rodzinnych i jedynie słuszne rozstrzygnięcie poznańskiego sądu. Skoro ustawodawca wyraźnie rozdzielił działalność nabywania mienia celem dalszej odsprzedaży od czynności przystępowania do spółek, funduszy i innych podmiotów o podobnym charakterze, to fiskus nie może zapominać o tym rozdziale wedle swego uznania. Celem fundacji rodzinnych miała być ochrona rodzinnych firm i majątków, a nie jego okrajanie podwójnym opodatkowaniem. Fundacja zapłaci przecież należny CIT we właściwym momencie, gdy zdecyduje się wypłacić swoim beneficjentom uzyskaną ze spółki dywidendę.
Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców
